Prefab neemt steeds grotere vlucht in de bouw
De term pefab wordt steeds vaker gebruikt en is de basis voor deze special. Maar wat is pefab eigenlijk? Welke voordelen zijn er aan? En heeft de zzp'er er ook iets aan? Dat zijn vragen die we hieronder beantwoorden.
Wat is prefab eigenlijk?
Prefabricage (daar is de afkorting prefab van) van een woning is het bouwproces waarbij onderdelen of elementen van de woning op voorhand in een fabriek worden gemaakt. Vervolgens worden deze onderdelen naar een bouwplaats getransporteerd waarna ze op locatie in elkaar worden gezet. Bij deze onderdelen kan gedacht worden aan badkamers, installaties, gevels, vloeren, wanden en daken (Bron: BUVA Home care systemen).
Wat zijn de voordelen van prefab?
Er zijn er een aantal. Minder bouwtijd op locatie is de eerste. Doordat alle onderdelen in de fabriek worden gemaakt, is de bouwtijd op locatie substantieel korter dan een woning vanaf de grond op te bouwen. Minder faalkosten is een tweede. Bij traditionele bouwprojecten kunnen die oplopen tot wel 10 procent van de totale kosten. Fouten zijn nooit helemaal uit te sluiten, maar het hoge percentage faalkosten in de bouw is vaak het gevolg van menselijk handelen en maatwerk. Productie in de fabriek is minder foutgevoelig. Processen worden geautomatiseerd uitgevoerd en producenten kunnen digitaal testen. Bovendien vindt de productie plaats in een zogenoemde 'geconditioneerde omgeving'. Niet in de buitenlucht en wisselende weersomstandigheden, maar overdekt in een fabriek. Materialen worden ook efficiënter gebruikt. Dit verkort de bouwtijd, vermindert het aantal bouwfouten en faalkosten dalen enorm. Een ander wezenlijk kenmerk van prefab is standaardisatie. Je maakt eenmalig ontwikkel- en ontwerpkosten, vervolgens test en optimaliseer je het ontwerp. Zo dalen de faalkosten bijna tot nul.
Zijn er ook positieve gevolgen voor het milieu?
Aan prefab zitten meerdere voordelen
De industriële manier van bouwen heeft zeker voordelen voor de omgeving en het milieu. Doordat de totale bouwtijd korter wordt, zijn bouwplaatsen korter nodig en is er minder verkeer. De totale uitstoot van schadelijke stoffen is daardoor ook kleiner. De werkzaamheden die er plaatsvinden, veroorzaken minder overlast en de kans op ongelukken neemt af. Bij fabrieksmatige productie gaan producenten bovendien zorgvuldiger om met schaarse grondstoffen en materialen, en is er minder bouwafval. Tot slot zijn de mogelijkheden om woningen te herplaatsen en onderdelen her te gebruiken bij geprefabriceerde woningen meestal groter dan bij normale woningbouw. (Bron: Rabobank Research).
Hoe snel gaan de ontwikkelingen?
In 2020 openden meerdere bouwbedrijven een fabriek voor de prefabricage van woningen en in 2019 werden naar schatting iets minder dan 10.000 prefabwoningen opgeleverd. Vorig jaar gaven bouwers zelfs aan dat ze al veel meer woningen kunnen produceren dan ze nu doen. De grootste belemmering is niet de productiecapaciteit, maar het gebrek aan afzetmogelijkheden (bouwlocaties).
Is prefab gewoon een andere manier van bouwen of zit er een diepere laag onder?
Het laatste is het geval: prefab is niet simpelweg een andere manier van bouwen. Het vraagt om een fundamentele verandering van het systeem en van ieders rol daarin. “Nu maken we voor elk gebied een eigen plannetje. Elke keer wordt voor een individueel project iets specifieks bedacht en doorlopen we steeds opnieuw weer vele procedures. Deze zorgvuldige aanpak heeft uiteraard veel pluspunten, maar het duurt te lang, is te duur en vraagt te veel capaciteit van alle betrokkenen. Van bouwers en gemeenten tot woningzoekenden”, schrijft Rabobank Research daarover.
Je hoort ook geluiden dat prefabwoningen eenheidsworst is. Is dat zo?
In het verleden bestonden projecten met geprefabriceerde woningen inderdaad vaak uit uniforme, standaardmodules. Maar dat is allang niet meer het geval.
Blijft het gebruik van geprefabriceerde elementen en modules groeien?
Ja, dat is wel de algemene verwachting. Volgens architecten, die door hun belangrijke en vroege rol in het bouwproces goede indicatoren zijn voor de toekomst, zal prefab alleen maar toenemen, zo heeft onderzoek van USP Marketing Consultancy (USP MC) aangetoond.
Nu we het toch over de architecten hebben: voor welke onderdelen van een gebouw denken zij dat prefab vooral geschikt is?
Ook weer volgens het onderzoek van USP MC verwachten architecten dat het gebruik van prefab het meest zal stijgen voor de bouw van gevels en buitenmuren. Dat zijn momenteel de belangrijkste bestemmingen voor geprefabriceerde elementen en volgens architecten zal daar de meeste groei blijven plaatsvinden.
Verder verwachten zij dat het gebruik van prefab ook flink zal groeien in een bredere verscheidenheid aan toepassingsgebieden, zoals binnenmuren, schuine daken en plafonds. Voor deze elementen zien architecten dat prefab al veel wordt toegepast en na buitenmuren wordt hier de meeste groei verwacht.
Betekent verschillende toepassingsgebieden ook verschillende materialen?
Volgens de architecten speelt hout de belangrijkste rol bij prefab in de bouw. Naast hout heeft elk deel van een gebouw waarvan wordt verwacht dat er meer prefab voor zal worden gebruikt een karakteristiek basismateriaal dat dominant zal zijn. Zo verwachten architecten dat naast hout, beton het meest gebruikt zal worden voor prefabgevels en -buitenmuren en naast hout is dat gips voor prefabbinnenmuren en in iets mindere mate staal voor geprefabriceerde elementen voor schuine daken.
Wat kan prefab betekenen in de installatiebranche?
Een groot voordeel van prefab is dat het plaatsvindt in een hal, waarin het prettig werken is. Niet alleen vanwege het klimaat, maar ook omdat je het werkproces zo kunt inrichten dat je repeterend werk – wat dat is bij uitstek geschikt voor prefab – op een makkelijke manier kunt organiseren. Op pagina 7 van deze InstallatieNieuws staat een artikel over het Feringa Building en dat is een treffend voorbeeld. Al het werk dat normaal boven het hoofd wordt uitgevoerd, wordt hier op de werkbank uitgevoerd: hoe fijn is dat voor de monteurs.
Is dit alleen weggelegd voor de grote installatiebedrijven?
In principe wel. Prefabricage is met name interessant bij grote series repeterend werk. Natuurlijk kan de zzp'er er ook profijt van hebben - een werk dat op een slecht bereikbare plek moet worden uitgevoerd, kun je maar beter in betere condities doen - maar veel meer voordelen zitten er voor de zzp'er niet aan.
