'Blik op 2040 vanuit de technische sector'
TOEKOMST
'Blik op 2040 vanuit de technische sector'. Dat is de titel van een toekomstvisie die is opgesteld door Techniek Nederland. Er worden veel onderwerpen in aangesneden en uiteindelijk worden er twee mogelijke scenario’s geschetst. In deze krant gaat het nu eenmaal om de installatiesector en om die reden zetten wij, naast een aanloop, uit de twee scenario’s (de tekst is letterlijk overgenomen) een aantal inzichten over mogelijke ontwikkelingen in deze sector op een rij. Of het inderdaad zo gaat worden? Dat zal de toekomst leren.
“In 2040 zijn in Nederland 1 miljoen nieuwe woningen gereed en is een groot deel van de woningvoorraad getransformeerd of vervangen. Nieuwe woningen zijn vooral in de grote steden ontwikkeld.”
“Vanwege de beperkte ruimte in de stad en kleinere huishoudens worden woningen steeds kleiner. Door woningen modulair in te richten, voldoen ze prima aan de woonwensen. Nu al worden er strenge eisen gesteld aan de gebouwde omgeving. Volgens de huidige wet- en regelgeving zou alle nieuwbouw in 2040 energiepositief moeten zijn. Dat wil zeggen dat het gebouw zelf meer energie produceert dan het gebruikt.”
Waardebepaling
“Het aantoonbaar maken van de werkelijke prestaties van een gebouw gaat een grote rol spelen bij de waardebepaling van vastgoed. Het gaat daarbij niet alleen om de energetische prestaties, maar onder meer om het gebruik door bewoners en de beleving die bewoners hebben.”
Mensenwerk
'In 2040 zijn in Nederland 1 miljoen nieuwe woningen gereed en is een groot deel van de woningvoorraad getransformeerd of vervangen'
"Niet-routinematig werk blijft voor een belangrijk deel mensenwerk. In de persoonlijke dienstensfeer komen er naar verwachting juist banen bij. Maar over het algemeen zullen door techniek en verdere digitalisering steeds meer banen verdwijnen. Als oplossing voor het verdwijnen van banen, komen het Universeel Basis Inkomen (UBI) en oplossingen als ‘invest in your replacement’ als aanvulling op het UBI in veel studies terug.”
Lang Leven Ontwikkelen
“Veel banen die de komende jaren niet volledig verdwijnen, gaan inhoudelijk aanzienlijk veranderen als gevolg van technologie. Deze veranderingen in het werk vergen faciliteiten voor bij- en omscholing van werkenden en werkzoekenden. Mensen moeten geschoold worden en blijven om te voldoen aan de eisen van het veranderende werk.”
"Elk voorstel voor de toekomst van werk van ‘The Global Commission on the Future of Work bespreekt het verhogen van het niveau van investeringen in mensen. In dit kader is een Leven Lang Ontwikkelen een sleutelbegrip geworden. Het is de basis voor het nieuwe sociale contract van de 21e eeuw.”
Scenario 1: De vlucht vooruit
“In het scenario ‘De vlucht vooruit’ staat het bereiken van individuele welvaart in 2040 voor het merendeel van de wereldbevolking nog steeds voorop. Mondiaal belangrijke maatschappelijke thema’s, zoals het beheersen van (de effecten van) klimaatverandering, inkomensongelijkheid en behoud van vrijheid en democratie zijn hieraan uiteindelijk ondergeschikt.”
“Technologie en techbedrijven zijn in 2040 vanwege de onbegrensde groei sinds de jaren 2000 inmiddels zo verweven in de maatschappij dat zij de regels bepalen. De schaalbaarheid van technologie versterkt dit: men gebruikt alleen de beste technologie. Winsten concentreren zich daardoor bij enkele spelers. Het is een ‘winner takes all’ spel.”
“Techbedrijven hebben hun invloed op de maatschappij jarenlang uitgebreid en in 2040 zijn zij inmiddels ‘too big to fail’. Alternatieven komen niet tot stand, omdat de data die nodig zijn om te kunnen concurreren eigendom zijn van de ingezeten techbedrijven. Daardoor kunnen techbedrijven en multinationals ‘verdelen en heersen’.”
“Waar technologisch veel mogelijk is, vertragen de maatschappelijke uitdagingen de adoptie van techniek. Toch is de maatschappij in 2040 verregaand getechnologiseerd en geëlektrificeerd. Er is al veel gedaan, en er is nog veel te doen. Zo is de energietransitie nog niet volbracht en is alleen nieuwbouw energiepositief. De producenten van de technologie bepalen de regels; of dat gaat om windmolens, warmte- of koelinstallaties, domotica of e-health, is om het even.”
“Daarbij hebben enkele technologiebedrijven in 2040 de hele keten in handen, van productie tot installatie. Technische bedrijven in deze generieke markt werken of voor één grote speler, of helemaal niet. Deze afhankelijkheid maakt dat deze installatiebedrijven beperkt invloed hebben op hun eigen koers en dat de marges relatief klein zijn. Om de kosten te beheersen, heeft ook een consolidatieslag over de grenzen heen plaatsgevonden.”
Scenario 2: Green New deal
“In het scenario ‘Green New Deal’ staat welzijn van mens, dier en planeet voorop. Het gaat om de belangen van iedereen op de planeet, in plaats van het belang van het individu. Waar overheden al sinds het Parijse Klimaatakkoord in 2015 probeerden het opwarmende klimaat geleidelijk een halt toe te roepen, kwam dit in de jaren 20 vanwege heftige overstromingen en extreme droogte in heel Europa grootschalig op gang."
“In 2040 heeft de VN het mandaat om landen te monitoren op naleving van de klimaatafspraken en waar nodig naleving af te dwingen, zodat de planetaire limieten niet worden overschreden. Dankzij de mondiale samenwerking is het ook gelukt om bedrijven en technologie te reguleren. Zover zelfs, dat sommige techbedrijven zijn opgeknipt om te voorkomen dat zij ‘too big to fail’ werden of een monopoliepositie kregen.
“In 2040 wordt vervuiling door bedrijven streng en effectief beboet: producten zijn circulair, of heel duur. In de prijzen van producten wordt de impact van de productie op de omgeving meegerekend. Hierdoor worden ‘groene’ technologieën snel ontwikkeld en geadopteerd. ‘As-a-service’-concepten dwingen aanbieders tot het zoeken naar duurzame producten die weinig onderhoud vragen en zo lage totale gebruikskosten hebben."
"Burgers wereldwijd profiteren in 2040 van de toegenomen concurrentie bij (tech)bedrijven en nivellering van de welvaart. De kosten van niet-vervuilende/circulaire producten zijn beperkt en voor de gemiddelde mens goed te betalen. Zowel in het Oosten als het Westen heeft men toegang tot nieuwe technologieën, mits deze niet vervuilend zijn.”
“Een scenariostudie In 2040 is een groene agenda een voorwaarde voor politieke invloed. Daarbij is men ook bereid het eigen gedrag en ambities aan te passen. 2019 werd afgesloten met een plagerige socialmedia-actie tegen de OK Boomers: de oudere generaties die de aandacht voor ‘groen’ afdoen als kinderachtig en onvolwassen. In combinatie met de toenemende zichtbaarheid van klimaatverandering, heeft het er wel toe geleid dat ook die generaties uiteindelijk mee bewogen en samen optrekken.”
“In het relatief rijke Nederland is de energietransitie al voor 2040 afgerond. Sinds de eerste overstromingen in Europa kenterde de maatschappelijke opinie ten aanzien van de transitie drastisch en eisten burgers versnelde maatregelen. De Nederlandse overheid greep dit momentum aan om de toen gaande klimaattafels te intensiveren en versnellen. Nederland maakte slim gebruik van de bestaande kennisinfrastructuur van overheid, bedrijven en universiteiten.”
“Alle nieuwbouw is energiepositief. Bovendien gaf de vroege keuze om van het gas af te gaan Nederland een voorsprong op het gebied van waterstof, omdat waterstof van die infrastructuur gebruik kon maken. De prestaties van warmtepompen zijn in 2040 van een hoog niveau. Nieuwe materialen met uitstekende isolerende eigenschappen zoals aerogel zijn betaalbaar geworden. Ook oudere panden zijn hierdoor uiteindelijk ‘all-electric’ te maken. Door deze maatregelen is een groot deel van de gebouwen inmiddels energiepositief.”
“De aard van de bedrijven in de technische sector is in 2040 duidelijk veranderd ten opzichte van 2020. De technische sector is specialist in monteren en installeren of ze zijn opgeschoven naar ontwikkelaar en beheerder.”
Op de website www.technieknederland.nl is het hele rapport gratis te downloaden.